Buiten Schot

Als je Schotland in twee woorden moet omschrijven zou ik kiezen voor fascinerend en ingewikkeld. Kelten, Picten, Romeinen, Vikingen en Engelsen drukten een enorme stempel op de geschiedenis van een land dat veelvuldig gebukt ging onder stammenstrijd, rooftochten en opstanden. Ze maakten van Schotland wat het nu is. En je ziet het overal in terug. Schotse families, de clans, dragen nog altijd hun eigen kleuren op hun kilts. Het staat er zo vol bewoonde en verlaten kastelen dat het een lieve lust is; een verbrokkelde Romeinse muur herinnert aan een oude grens, dan heb je nog mysterieuze steencirkels en een al even raadselachtig monster dat zich in een diepe Loch verstopt (en zich alleen vertoont als er geen getuigen of camera’s in de buurt zijn, maar dit terzijde). Het is het enige land in Europa overigens waar niemand opkijkt wanneer er een man in een rok verschijnt. Het land is net zo complex als de whisky die ze er stoken, laten we het daar op houden. Hoe kan het dan dat het land nog altijd niet wordt overspoeld door toerisme?

“Het land is net zo complex als de whisky die ze er stoken”

Je kunt er geweldig wandelen, elke plaats die een naam draagt heeft een kroeg, elke stad zit boordevol vertier. Maar de stranden zijn alleen geschikt om over te struinen, de wegen buiten de gebaande paden zijn smal en lokale hotels willen nog wel eens naar vergane glorie ruiken. Het platteland is leeg. Mijn soort bestemming.

Ik raakte er ooit letterlijk verzeild, een vriend van me wilde naar Islay varen, om de whisky die ze er stoken bij de bron te proeven. De eilanden, de Hebriden, zijn lastig bereikbaar, tenminste, als je geen boot hebt, maar een feest om te bereizen. Mijn favoriet? Voor de whisky zeg ik Islay, voor het eiland kies ik Jura, dat er boven ligt.

 

Jura heeft 160 inwoners, 6.000 herten en één whisky. De productie, reken ik grofweg uit, is 10.000 liter per hoofd van de bevolking per jaar. Twaalf man werken er, 28% van de beroepsbevolking. Verder zijn er twee vissers, de rest leeft van de jacht of werkt in het hotel. De eenzame winkel is alleen ´s ochtends open, of als je echt iets nodig hebt. Schrijver George Orwell schreef hier zijn magnus opus ‘1984’. Toen het jaar 1984 daadwerkelijk aanbrak verwachtten de bewoners een hausse aan toerisme in verband met Orwell´s boek. Zelfs de winkel breidde uit. Maar er kwam vrijwel niemand, op een Zuid-Koreaanse journalist na, die geen Engels sprak.

We lenen fietsen bij het hotel. Er is één eenbaansweg over Jura (zeven tegenliggers: vijf schapen en twee koeien). We rijden vanaf Craighouse 17 mijl over de weg, tellen 56 herten en prachtige vergezichten; verder naar het noorden wordt het steeds leger, kaler en ruiger. Een zeehond luiert op Liath Sgeiran eiland, verderop dobbert er een op zee. Dit is het soort landschap dat je in haar greep neemt.

In Dail Blaithe ligt Mary MacCrain op de begraafplaats. Ze werd 128 jaar, maar haar vader werd 180, zegt het grafschrift. Overdrijven, dat kunnen ze ook hier. Twee dames, van iets maar niet veel jongere leeftijd, passeren ons in een grote Mercedes stationwagon. Plastic regenkapjes om het hoofd, hoewel het niet regent. In de achterbak ligt een hert, zonder hoofd en hoeven.

We stappen af, een korte landtong scheidt ons van een woeste zee. Er staan verse hertensporen in de modder. Hij kan nooit ver weg zijn, maar kort erna laten we ons toch verrassen als het enorme beest slechts enkele meters voor ons opspringt. Hij heeft drie kogelgaten in zijn dij, maar de wonden zijn dicht.

`s Avonds serveert het hotel hertenvlees. Er mogen er 1.000 per jaar geschoten worden. De volgende morgen schijnen de eerste zonnestralen de kajuit in. We kijken uit over de baai, wind en water is alles wat je hoort. Een otter klimt op de stenen met een vis in z´n bek. Onze Japanse hotelgenoten verstoren kortstondig de rust door hun auto in te laden en te vertrekken richting de pont van acht uur veertig. Ze waren gisteren aangekomen tegen halfzeven. Het Jura Hotel is het enige dat ze zien. We zwaaien. Als ik aan het ontbijt wil beginnen heeft onze otter net een tweede vis gevangen. Het heeft inmiddels kortstondig geregend. In de verte rukken de wolken zich los van de twee Paps of Jura. Het is tijd voor het volgende eiland. Ik zeg Schotland, doe het, ga erheen. Maar als het even kan niet allemaal tegelijk. Dan blijft het leuk.